21 Şubat Uluslararası Ana Dili Günü

Dünyada yaklaşık 7.000’den fazla dil var ama her iki haftada bir dilin yok olduğunu ve öldüğünü biliyor muydunuz? 21 Şubat Dünya Ana Dili Günü dünyadaki tüm dilleri kutlamak ve korumak için bir gündür.

Uluslararası Anadil Günü’nü kutlama fikri Bangladeş’in girişimiydi. 1999 UNESCO Genel Konferansı’nda onaylandı ve 2000’den beri tüm dünyada gözlemleniyor.

Bir dil, bir iletişim biçiminden çok daha fazlasıdır. Dil ve özellikle ana dilimiz kültürümüzün önemli bir parçasıdır. Hatta bazı insanlar dilimizin dünyaya bakış açımızı değiştirebileceğini düşünüyor.

Amacı

• Dillerin korunması ve dil çeşitliliğinin desteklenmesi.
• Anadili kullanımının teşvik edilmesi.
• Dilleri tehdit altında olan topluluklar için farkındalık yaratılması.
• Eğitimin her seviyesinde anadilin önemi konusunda toplumların bilinçlendirilmesi.

Türkiye’de Anadili Günü

Türkiye, pek çok farklı etnik grup ve dilsel zenginliğe ev sahipliği yapmaktadır. Türkçe dışında Zazaca, Kürtçe, Arapça, Lazca, Çerkesce gibi diller ülke sınırları içinde konuşulan bazı dillerdir.

Uluslararası Anadili Günü hem resmi hem de yerel dillerin desteklenmesi ve genç nesiller tarafından öğrenilmesi için fırsat olarak değerlendirilmektedir.

Eğitimde Anadilin Önemi

UNESCO Genel Direktörü Audrey Azouley, Uluslararası Anadili Günü’nde yakın zamanda yaptığı bir konuşmada, anadillerin ‘gelişmekte olan milyonlarca genç zihni şekillendirdiğini’ vurguladı. Çocukların en iyi ana dillerinde öğrendiklerine ve bu fırsata sahip olmasının önemli olduğuna inanıyor. Dünya çapında, nüfusun yüzde 40’ı anlayabilecekleri veya konuşabilecekleri bir dilde eğitime erişemiyor. Belirli dilleri kullanmak, hayatta başarılı olmayı kolaylaştırabilir veya çok daha zorlaştırabilir.

Nelson Mandela bir keresinde şöyle demişti: “Bir adamla anladığı bir dilde konuşursanız, bu onun aklını başından alır. Onunla onun dilinde konuşursan, onun kalbine ulaşırsınız.”

Uluslararası Anadili Günü Neden Önemlidir?

• Çeşitliliği teşvik eder; Dünya, farklı dilleri konuşan yüzlerce kültürden oluşur. Uluslararası Anadil Günü kültürel çeşitliliği teşvik eder. İnsanların dünyadaki birçok dili bilmesini sağlar ve diğer kültürlere açılan bir pencere sağlar.
• Dil öğrenimini teşvik eder; Birden fazla dil bilmek her zaman avantajdır Birden fazla dil konuşan kişilerde hafıza, problem çözme ve eleştirel düşünme becerileri, gelişmiş konsantrasyon, çoklu görev yeteneği ve daha iyi dinleme becerileri gelişmiştir. Uluslararası Anadil Günü, çok dilliliği ve başka bir dil öğrenmeyi teşvik eder.
• Diller başkalarıyla etkileşim yoluyla gelişir; Her dilin, diğer dillerden etkilenmiş sözdizimi ve kelime dağarcığı yönleri vardır. Bu, tarih boyunca birçok dilin şu anki biçimine dönüşmesidir. Dilin korunması, dünyanın dilsel manzarasının zengin ve çeşitli olmasına yardımcı olacaktır.
• Çok dillilik; Çeşitli istatistiklere göre, dünya nüfusunun en az yarısı iki dilli. Çok dillilik, yalnızca profesyonel veya eğitimsel nedenlerle değil, aynı zamanda kültürel olarak ödüllendirici bir öğrenme deneyimi olarak da daha popüler hale geliyor.
• Eski dilleri korur; Diller kolay iletişim için gereklidir. Birçok dil kayboluyor ve biz onların varlığından bile haberdar değiliz. Uluslararası Anadili Günü dünyanın birçok diline ışık tutmakta ve eski dilleri de bilmemizi sağlamaktadır.

21ye Gucige Dina de Roca Zonê Dakılu

Roca zıwanê ma u pi’ya beynelmılele (enternasyonale, şaran-miyan) roca xo viri ardena “dest be zehf-zıwanıniye be rengıniya zıwanan u kulturan daen”a ke UNESCO ilan kerda. Serra 2000 ıne ra nat her serre 21'ê Gucige (Sıbate) de ena roce yena şên kerdene.

Fêl u emel

Pê esasê ney ke hama hama nêmê zıwananê ke dınya sero qısey benê, sinorê merdene (hedê mergi) derê, UNESCO'y xo rê kerdo qılawuz ke hetê ra sey nışanê kamiya (huwiyeta) qıseykerdoğan’a kulturele dest bıdo zıwanan, heto bin ra ki no ki cı rê mıhimo ke dersa zıwanê ğeribi u zehf-zıwanıniye têserekerdene (yewbini fehm kerdene) u hırmet rê na roce yew kılito.

Ena roca viriardene her serre dekeriyena ke şar salê balê xo bıdo a zıwananê şenıkiyan u zeifanê ke des hezar (10.000) ra şenık mordemi qısey kenê, vacime sey Sorbkiyê Cêri (Niedersorbisch) Almanya de. Xeylê cayan de nê zıwani endi nêmusiyenê ac u neslanê neweyan ver u be na qeyde xo vira benê, şonê. Xeylê zıwani estê ke, se ra şenık mordemi qısey kenê, nê hewna nêgırewtê qeyd u kıtaban ki. Zewbina ki serra 2005 ıne de gıraniye day biye zıwanê işareti (êyê ke goşan ra gıranê) u zıwanê çıman ra sefilan.

Planê pey’o tarixi

Serra 1952 yıne de hıkumetê Pakıstan’iê ê wexti qerar dano a cı ke Urdu tek-tenya zıwano resmi bo, halbıke xorê se ra 3 (%3)y mılete rê zıwanê ma u pi bi. Pakıstanê Rocakewtene (mışrıqi) de xora tenya Bengalki qısey biyêne. Protestanê Dhaka de 21'ê Gucige de polês nano protestokaran ra, mordeman kışeno.

Oyo ke zıwan u kulturê Pakıstanê Rocakewtene sero zulım u zor jûqane (mıqerrem) dewam kerdêne, 1971 ıne de Pakıstan ra bi ciya u Bangladeş na ro. A roce ra, na roce 21'ê Gucige uca roca şehidan ilan kerda. Mıracatê Bangladeşi sero na roce serra 1999 ıne, menga Paizi’a Peyêne (Tışrino Peyên) UNESCO sera Roca zıwanê ma u pi’ya beynelmılele terfi biye. 16'ê Gulana 2007 ıne de ki Diwanê Mıletanê (Mıletê Yewbiyayey) Yewbiyayeyan’ê Pêrıne (genel kurul) serra 2008 ıne serra zıwanan’a beynelmılele ilan kerde.